Skuteczność kampanii antynarkotykowych jest niska lub żadna

Mimo że kampanie antynarkotykowe mają bardzo długą tradycję – szczególnie na Zachodzie – każdy kolejny rok przynosi coraz więcej dowodów ich niemal zerowej skuteczności. Wielkie reklamy z wypalonymi twarzami metamfetaministów i ścigane marihuanowymi koszmarami twarze nastolatków nie działają z jednego powodu – docierają do potencjalnego targetu o wiele za późno. Poza tym, nastolatki które już zdążyły spróbować dragów, wyśmiewają oczywistą propagandę.

Dwa lata temu amerykańskie media zrelacjonowały wyniki szczegółowych badań naukowych, z których raport okazał się mało zaskakujący dla ogółu społeczeństwa, ale na pewno zelektryzował marketerów. Metoda paternalistycznego ostrzegania czy działania strachem dociera tylko do jednej grupy… trzynastoletnich dziewczynek ze szkoły podstawowej. Z powodu, który badacze przypisali faktowi, iż jest to średni wiek pierwszego kontaktu z dragami, kampanie antynarkotykowe trafiają od tego momentu na mur, szczególnie wśród chłopców.

Nie jest to jednak zjawisko zarezerwowane tylko dla Stanów Zjednoczonych, gdyż także europejskie (w tym polskie) kampanie antynarkotykowe rzadko trafiają w cel. Problem ten podjął w swojej pracy naukowej z 1998 profesor Carson Wagner z Uniwersytetu Stanowego w Ohio. Dzisiaj tłumaczy on, że: Kiedy reklama antynarkotykowa mówi „nie bierz narkotyków”, automatycznie podnosi wewnętrzne pytanie „czy powinienem zażywać narkotyki?”. Reklamy mogą przyciągać uwagę do zagadnienia wiedzy dotyczącej narkotyków, sprawiając że odbiorca robi się ciekawszy tematu. Można to porównać do nieodebranej pomyłki telefonicznej, która sprawia, że zaczynasz się zastanawiać kto dzwonił.

Wnioski mogą być dla niektórych odkrywcze, ale efektem większości kampanii antynarkotykowych jest to, że nastolatek który nigdy wcześniej nie miał pojęcia czym są dragi, nagle intensywnie zaczyna się nimi interesować. W efekcie, w jego umyśle powstaje często obraz narkotyków jako wszechobecnych substancji o zniewalającej, magicznej mocy, w myśl mitu o zakazanym owocu. To zaś prowadzi oczywiście do poszukiwania dostępu, które często kończy się sukcesem, jako że starsi koledzy nie będą oponować mając okazję inicjowania kolejnej osoby do „wewnętrznego kręgu”.

A to każe nam się zmierzyć z kolejnym problemem kultury Zachodu – zanikiem struktur inicjacyjnych, które w społeczeństwach typu plemiennego rytualizowały przechodzenie kobiet i mężczyzn z jednego stadium wiekowego do następnego. Te ostały się wprawdzie w społeczeństwach katolickich w formie sakramentów przyjmowania wiary (chrzest, komunia, bierzmowanie), ale pustota ich treści nie gwarantuje młodej jednostce żadnego sposobu na uchwycenie bezpośredniego doświadczenia życia, które z drugiej strony obiecują środki psychedeliczne i narkotyki – wątek zwykle pomijany przez socjologów.

Nieważne jednak jaki mamy stosunek do zażywania substancji halucynogennych czy narkotyków, ich wszechobecność pozostaje poza wszelką kontrolą, a państwo może wydawać miliardy na ich ściganie i podwyższać kary więzienia. Bezskutecznie, gdyż nielegalność dragów pozostaje największym magnesem i głównym czynnikiem, który wzmacnia ich dostępność. Dopóki marże na produkcji, handlu i przemycie marihuany, kokainy, MDMA, heroiny i setki innych produktów będą wysokie, zawsze znajdzie się ktoś chętny na spróbowanie sił w intrantnym biznesie. Szczególnie w kraju, w którym średnie zarobki nie gwarantują godnego życia.

Te wnioski już dziesięć lat temu dotarły do racjonalnie myślących Brytyjczyków, którzy postanowili zastosować nowe podejście do marketingu antynarkotykowego i stworzyli kampanię Talk To Frank, która obchodzi właśnie swoje dziesięciolecie. Slogan agencji Mother, która stworzyła kampanię, brzmi: Dragi są nielegalne, ale rozmowa o nich nie, więc porozmawiaj z Frankiem. Imię Frank jest tu symbolem National Drug Helpline – telefonu, pod który mogą dzwonić nastolatki, kiedy chcą zasięgnąć informacji.

W przeciwieństwie do wcześniejszych kampanii, Talk To Frank osadza dragi w humorystycznym kontekście korzystając z maskotki Pabla psa-przemytnika kokainy. Reklama za radą ekspertów nie skupia się już dłużej na negatywnych efektach zażywania narkotyków – iluzorycznych czy prawdziwych – a zapewnia jedynie fragmentaryczne informacje, które mogą być traktowane przez nastolatków jako punkt wyjścia. Niedawne badania przeprowadzone przez Home Office wskazują, że 67% młodych ludzi zadzwoniłoby do Franka po poradę, który w okresie 2011-12 otrzymał 225,852 telefony.

I choć nie ma żadnego dowodu, że popularna kampania faktycznie powstrzymała kogoś przed zapaleniem jointa czy wciągnięciem kreski, ogólne spożycie dragów w Wielkiej Brytanii spadło oficjalnie o 9% w ciągu ostatnich dziesięciu lat. W Polsce spożycie dragów aktualnie rośnie, jak stwierdza to jasno świeży raport Unii Europejskiej, w którym czytamy, iż 17,1 % Polaków w wieku 15-35 lat zapaliło w 2012 marihuanę, a amfetaminę wciągnęło 1,3 %. Z drugiej strony spożycie kokainy w naszym kraju wciąż utrzymuje się na niskim poziomie – około 0,5% dorosłej populacji, mimo że widać zwiększającą się popularność cukierków ery disco w dużych miastach.

Conradino Beb

 

Źródło: Pop-Sci / BBC / EMCDDA