Organiczne nawozy, dodatki i odżywki do uprawy konopi

Konopia to roślina jednoroczna, która w sprzyjających warunkach może osiągnąć nawet 4 metry wysokości. Szybkość wzrostu zapewnia jej dynamiczna fotosynteza, którą oprócz światła i wody wspomagają także tlen, dwutlenek węgla oraz składniki odżywcze pobierane z gleby!

Do najważniejszych z nich należą azot, fosfor i potas, których dostępność gwarantuje przy okazji pobieranie mikroelementów tj. wapń, magnez, żelazo czy molibden. W uprawie organicznej staramy się o dostarczenie ich wszystkich w zrównoważony sposób, aby nie spowodować ani niedoboru, ani toksycznego stężenia, a więc zawsze stosujemy najwyższej jakości nawozy organiczne.

Cykl życiowy konopi jest zwykle dzielony na dwie fazy: wegatatywną i kwitnienia. Podczas tej pierwszej roślina silnie rozwija system korzeniowy i liściowy, a podczas tej drugiej kwiatostany, które po ścięciu i wysuszeniu każdy zdolny grower zamienia w marihuanę.

Istnieje wiele metod uprawy konopi, ale jedną z zyskujących największą popularność w ostatnich latach jest uprawa organiczna, polegająca na działaniu w zgodzie z naturą i stosowaniu podłoża, nawozów i odżywek, które nie zostały wyprodukowane przy pomocy przemysłowych procesów chemicznych.

W istocie, prawdziwy grower organiczny stosuje jedynie te środki i produkty, które są roślinnego lub zwierzęcego pochodzenia, zamykając w ten sposób obieg naszego ekosystemu i nie przykładając ręki do niszczenia powłoki naszej planety, po której codziennie chodzimy. Głównym ostrzem krytyki ze strony lobby organicznego wobec upraw opartych na nawozach sztucznych jest niszczenie przez nie mikroflory i mikrofauny glebowej, której dobra kondycja pozostaje kluczowa dla zdrowia roślin, owadów i zwierząt.

NAJWY?SZEJ JAKO?CI ZIARNA KONOPI

Poniżej przedstawiam wam listę najbardziej znanych i efektywnych nawozów, dodatków i odżywek, które każdy organiczny grower powinien znać na pamięć, podając także gdzie trzeba nazwy angielskie, gdyż niektóre z nich mogą nie być znane pod polską nazwą.

uprawa organiczna konopi
Organiczna uprawa konopi w północnej Kalifornii

Wysuszona krew / Bloodmeal

Jeden z najbardziej efektywnych nawozów organicznych stosowanych w fazie wegetatywnej, który jest dokładnie tym – wysuszoną krwią zwierząt. Jeden z najważniejszych składników supergleby SubCoola, który zawiera bardzo dużo azotu dostępnego niemal natychmiast po zmieszaniu z podłożem, wystarczającego roślinie nawet na 4 miesiące. Wysuszona krew może być także stosowana w formie płynnej, a w tym celu należy ją rozpuścić w wodzie w stosunku 1:8.

Generalnie, jest to nawóz, który należy stosować bardzo oszczędnie i raczej mieszać z glebą przed posadzeniem roślin, a dodawać w trakcie fazy wegetatywnej tylko w wypadku wyraźnego niedoboru azotu, lub gdy dana odmiana jest na tyle silna i dynamiczna, że skorzysta z dodatkowego zastrzyku energii.

Po podaniu zbyt dużej dawki wysuszonej krwi u rośliny mogą gwałtownie ciemnieć liście, a ona sama pokazywać symptomy poparzenia takie same, jak w przypadku nawozów sztucznych. Może psuć smak i przyciągać zwierzęta w uprawie outdoor.

Typowe NPK: 15-0-0

Guano nietoperza / Bat guano

Guano nietoperza to nic więcej, tylko skamieniałe odchody tych nocnych drapieżników, które są pozyskiwane z jaskiń, w których zamieszkują. W trakcie wieloletniej kalcyfikacji guano wiąże się z wapniem, magnezem i wieloma innymi mikroelementami, a po sproszkowaniu przypomina drobny, brązowy piasek. W uprawie konopi guano jest stosowane jako element supergleby lub miksu przygotowanego konkretnie pod kwitnienie

Guano jest cennym dodatkiem ze względu na wysoką zawartość fosforu, który rozkłada się jednak bardzo powoli i po 3-4 tygodniach jedynie część z niego zostaje udostępniona roślinom. Po jakichś trzech miesiącach można oczekiwać na dostępność w granicach 5-6%. Rozkład związku można minimalnie przyśpieszyć zagotowując guano w wodzie lub używając specjalnego bubblera. Najlepszą metodą jest jednak inokulacja korzeni konopnych mikoryzą, która rozkłada fosfor w naturalny sposób.

Typowe NPK: 3-15-4

hawaiian_cannabis
Hawajska odmiana autochtoniczna / uprawa outdoor

Mączka kostna / Bonemeal

Mączka kostna to drobno zmielone rogi, kości i kopyta zwierzęce. Jeden z najczęściej stosowanych nawozów organicznych z dużą zawartością fosforu, który jednak bardzo powoli się rozkłada. Zwykle musi minąć przynajmniej miesiąc, zanim bakterie glebowe i grzyby zaczną ten proszek rozkładać do postaci przyswajalnej przez rośliny. Dodawać go należy najlepiej do miksu przed posadzeniem rośliny lub zagotować w przypadku stosowania jako odżywki.

Mączka kostna zawiera zawsze trochę azotu, a także dużo wapnia i magnezu, które są niezbędne do stabilnego rozwoju kwiatostanów i wpływają na ostateczny smak marihuany. Sama w sobie podnosi również PH gleby, gdyż ma naturalnie zasadowy odczyn, tak więc może być stosowana zamiast wapna tam, gdzie zachodzi potrzeba odkwaszenia podłoża, lub gdy miks zawiera za dużo torfu, czy igieł sosnowych. Może przyciągać niektóre zwierzęta w uprawach outdoor.

Typowe NPK: 2-11-0

Kompost

Jeden z najcenniejszych składników każdej zdrowej gleby. Kompost użyźnia podłoże poprzez usprawnienie jego struktury, napowietrzając je i zmniejszając parowanie wody, co przekłada się na mniejszą potrzebę podlewania. Sam w sobie kompost zawiera bardzo mało azotu, fosforu i potasu, ale niemal wszystkie mikroelementy potrzebne zarówno w fazie wegetatywnej, jak i w fazie kwitnienia. Najcenniejszym składnikiem kompostu jest jednak kwas humusowy, który niezwykle zwiększa objętość korzenia, co przekłada się na dynamiczny i stabilny wzrost rośliny.

NAJWY?SZEJ JAKO?CI ZIARNA KONOPI

Zawartością kompostu można łatwo manipulować dodając do pryzmy elementy bogate w potrzebne substancje, które stają się z kolei pożywką dla bakterii nitryfikacyjnych i wielu rodzajów grzybów.

Te rozmnażając się w dużej ilości są zaś wskaźnikiem zdrowia naszej gleby. Bez nich możemy w zasadzie zapomnieć o uprawie organicznej, gdyż rośliny współżyją z nimi na symbiotycznych zasadach. Bakterie i grzyby wydalają podczas rozkładania związków chemicznych życiodajne enzymy, które pomagają roślinom w każdej fazie rozwoju.

Typowe NPK: 0,5-0,5-0,5

Biohumus / Worm castings

Biohumus to wydaliny dżdżownic żywiących się kompostem, bądź obornikiem. Mimo że zawierają w zasadzie bardzo mało azotu, fosforu i potasu, są niezwykle bogate w pożyteczne bakterie i grzyby i mikroelementy, które pomagają we wszystkich fazach wzrostu rośliny, szczególnie wzmacniając korzenie i łodygi. To przekłada się zaś na bardziej dynamiczny wzrost, większą odporność na choroby i ataki owadów.

Biohumus najlepiej dodawać do miksu przed posadzeniem roślin, gdyż jest on bardzo łatwo przyswajalny, tak więc w widoczny sposób przekłada się na rozwój systemu liściowego. W istocie, obecność biohumusu może sama w sobie zapewnić wystarczający poziom mikroelementów na cały żywot rośliny i dać jej stabilną podstawę zarówno na samym początku fazy wegetatywnej, jak i po ewentualnym przesadzeniu. Zaletą biohumusu jest to, że można stosować go obficie bez żadnych obaw.

Typowe NPK: 0,5-0,25-0,25

bubba_kush_cannabis_strain
Bubba Kush / dojrzały szczyt

Sproszkowana skórka bananowa

Jeden z najbardziej dostępnych, a przy tym niezwykle bogatych w substancje odżywcze nawozów organicznych. Skórka bananowa zawiera gigantyczne ilości potasu i pewną ilość fosforu, które szybko rozkładają się w glebie.

Aby sproszkować skórkę bananową należy ją przesuszyć przez kilka dni, a potem piec w piekarniku nastawionym na 200°C przez około 20 minut na suchy wiór, który należy następnie zmiksować na drobny proszek. Ten można również stosować jako odżywkę po częściowym rozpuszczeniu w wodzie.

Typowe NPK: 0-3-42

Sproszkowane skorupki od jajek

Skorupki od jajek zawierają śladowe ilości azotu, fosforu i potasu, ale same w sobie są złożone w 93% z wapnia, który jest niezbędny konopiom, szczególnie w pierwszym miesiącu życia i w trakcie kwitnienia. Żeby sproszkować skorupki od jajek należy je wysuszyć, pokruszyć, a następnie zmiksować na drobny proszek.

Ten dosypujemy do naszego miksu przed posadzeniem roślin lub stosujemy jako odżywkę po częściowym rozpuszczeniu w wodzie. Nie należy stosować skorupek w całości, gdyż rozkładają się wtedy latami. Na zewnątrz może przyciągać niektóre zwierzęta.

Typowe NPK: 0-0-0

Gnojowica z pokrzywy

Pokrzywa należy do roślin akumulujących azot w dużej ilości, który ma jedną ważną cechę – jest natychmiastowo przyswajany przez rośliny, tak więc przekłada się na bardzo dynamiczny wzrost systemu liściowego i umocnienie łodygi. Pokrzywa zawiera oprócz azotu, fosforu i potasu także dużą ilość potrzebnych konopiom mikroelementów tj. żelazo, wapń i molibden.

Gnojowicę z pokrzywy robi się w bardzo prosty sposób, zalewając wodą wiadro lub duży zbiornik wypełniony liśćmi (łodygi wyrzucamy), wystawiając je na słońce i czekając kilka dni aż kompletnie się rozłożą, wydzielając charakterystyczny smród. Ten gęsty płyn rozrabiamy następnie wodą na tyle, żeby można go stosować jako płynną odżywkę, którą podlewamy nasze rośliny średnio raz na miesiąc.

Typowe NPK: 4-1-1

Panama Red / późne kwitnienie
Panama Red / późne kwitnienie

Gnojowica z żywokostu

Żywokost to roślina doskonale znana w tradycyjnym ziołolecznictwie, a zrobiona z niej gnojowica pozostaje idealnym źródłem potasu, fosforu i azotu, a także wielu mikroelementó, które są dostępne roślinom natychmiast po rozłożeniu się liści. W przypadku silnego ekstraktu typowe NPK może zostać podbite nawet do 8-5-20.

Żeby przygotować gnojowicę z żywokostu należy zebrać dojrzałe liście i kwiaty rośliny, a następnie zalać je wodą w beczce lub dużym pojemniku, który pozostawiamy na kilka dni w nasłonecznionym miejscu.

Gnojowica jest gotowa, gdy wszystko dokładnie się rozpuściło i czujemy charakterystyczny smród. Idealna odżywka na czas wczesnego kwitnienia. Alternatywnie, liście można wymieszać z glebą podczas przygotowania miksu pod kwitnienie.

Typowe NPK: 2-1-5

Pokruszona skała wulkaniczna / Volcanic rock dust

Skała wulkaniczna jest pozyskiwana z terenów, które ucierpiały kiedyś z powodu eksplozji wulkanów, ale po latach zamieniły się w niezwykle żyzne ziemie dające nieprzeciętne plony, z których najbardziej znanymi są te w okolicach Wezuwisza i Etny. Tajemnica leży w rzadkich minerałach zawierających, silikę, tlenek żelaza, tlenek wapnia, tlenek tytanu oraz potas i fosfor, które wpływają na wigor roślin i ilość kwiatów.

Pokruszoną skałę wulkaniczną należy zmieszać w bardzo małych ilościach z glebą przynajmniej kilka miesięcy przed posadzeniem rośliny. Wadą tego dodatku glebowego jest bardzo powolny czas rozkładu minerałów, który może zająć nawet dwa lata. Zaletą jest niemal całkowita mineralizacja naszego miksu czy podłoża, które z czasem osiąga pełną równowagę i drastycznie zwiększa plony w kolejnych latach.

Typowe NPK: 0-0,25-0,25

Blue_Dream_bud
Blue Dream / szczyt gotowy do palenia

Popiół drzewny

Popiół drzewny to jeden z najstarszych nawozów naturalnych stosowanych przez człowieka, bardzo bogaty w wapń, a w mniejszym stopniu w potas (obydwa składniki mineralne są potrzebne do prawidłowej fotosyntezy). Dodanie popiołu drzewnego może samo w sobie zapewnić dostateczny poziom wapnia i potasu na cały okres kwitnienia, ale łatwo można z nim przesadzić, więc należy to robić z umiarem.

Jako że wapń i potas mogą być przez konopie pobierany jedynie, jeśli znajdują się w okolicach korzenia, najlepszym sposobem jest zmieszanie popiołu z glebą przed posadzeniem konopi. Popiół można jednak również stosować na początku kwitnienia, posypując nim glebę wokół rośliny, lub rozpuszczając go w wodzie w stosunku 1:10 i stosując jako odżywkę. Uwaga! Popiół jest silnie zasadowy i z miejsce podbija PH gleby. Żeby lekko go zneutralizować należy dodać trochę własnego moczu, octu lub soku z cytryny.

Typowe NPK: 0-1-3 (20% wapnia)

Ekstrakt z wodorostów / Seaweed extract

Ekstrakt z wodorostów jest pozyskiwany z brązowych alg morskich, które zawierają bardzo małe ilości azotu, fosforu i potasu, ale niemal wszystkie mikroelementy potrzebne konopiom do prawidłowego rozwoju.

Główną zaletą ekstraktu z wodorostów pozostają jednak zawarte w niej naturalne hormony wzrostu i enzymy, które stymulują korzeń do szybkiego wzrostu i uodparniają roślinę na infekcje bakteryjne. Należy stosować jako dodatek glebowy przed posadzeniem roślin. Może przyciągać niektóre zwierzęta i owady.

Typowe NPK: 0,5-0,25-1

Obornik bydlęcy

Obornik bydlęcy jest częściowo lub całkowicie skompostowaną mieszanką kału i moczu krowiego oraz ściółki z obory. Jeden z najpopularniejszych nawozów organicznych używanych przy uprawie konopi. Jego zaletą są łatwo i szybko przyswajalne przez rośliny fosfor, azot i potas, które po dodaniu do gleby przed posadzeniem roślin, wystarczają w zupełności na cały okres wegetatywny i wczesne kwitnienie. Wadą jest to, że azot z obornika szybko się wyczerpuje – na zewnątrz zostaje szybko wypłukany z gleby – tak więc we wszystkich rodzajach upaw jego ilość należy uzupełniać regularnie co roku.

Typowe NPK: 2-5-2

organic_indoor_grow
Uprawa indoor / Colorado

Węgiel drzewny / Biochar

Koncepcja stosowania węgla drzewnego sięga pierwszych eksperymentów rolniczych człowieka we wczesnym neolicie. W Ameryce Południowej wiele z zamieszkujących lasy amazońskie plemion wypalało małe połacie lasu w celu użyźnienia gleby. Koncepcja używania węgla drzewnego w rolnictwie była bardzo popularna tuż przed rewolucją w przemyśle nawozów sztucznych w połowie XIX wieku.

Węgiel drzewny działa jako naturalny spulchniacz gleby dzięki swojej porowatej strukturze, która wiąże wilgoć, zapewnia dostęp do tlenu korzeniom konopi i staje się doskonałą pożywką dla wielu grzybów i bakterii glebowych. Ponadto, węgiel drzewny wiąże substancje odżywcze w glebie, zmniejszając ich wypłukiwanie. Podobnie do popiołu drzewnego, węgiel podbija również PH gleby i stablizuje jej odczyn w granicach 7.0, ale znacznie wolniej się rozkłada.

OTRZYMAJ ZIARNA KONOPI JU? TERAZ

Bez żadnych obaw można go stosować w miksach organicznych zamiast perlitu, coco coir czy łusek ryżowych. Efektywnie zwiększa plony, co zostało udowodnione w uprawach porównawczych! Działa doskonale w parze z mikoryzą. Zmniejsza ilość CO2 w atmosferze, przechowując go w glebie przez długie lata z korzyścią dla mikroflory, mikrofauny i uprawianych roślin.

Typowe NPK: 0-0-0

Conradino Beb

26 komentarzy

    1. To jest zasadniczo roztwor azotanow i amoniaku (male stezenie jesli akwarium nie jest mocno zanieczyszczone). Amoniak zostaje rozlozony do anionowej postaci azotu, ktora jest latwo przyswajalna przez system korzeniowy, przez bakterie glebowe, ale musisz miec mikrofaune w dobrym stanie. Amoniak sam w sobie, jest takze pozywka dla bakterii, ktore sie w ten sposob multiplikuja, ale staraj sie nie przekraczac stezenia 10:1. Dobrym nawozem jest takze maczka rybna, zawierajaca saletre wapniowa w duzej ilosci. To juz jest prawdziwy zastrzyk energii, a roslina dostaje jednoczesnie duzy zapas wapnia, jak i azotu, po rozlozeniu przez bakterie!

      Polubienie

  1. Jak dawkowac guano i czy trzeba trzymać jakieś konkretne proporcje czy wystarczy sypac samo bez dodatków. Bo mam tego ze 10 kg .

    Polubienie

    1. Nietoperze czy ptasie? Maja zupelnie inny sklad i proporcje potasu do fosforu i azotu. Rozne produkty maja tez bardzo rozna zawartosc NPK, wiec zalezy od skladu. Generalnie to sa nawozy wolno sie rozkladajace, mocno zmineralizowane i w glebie organicznej powinny byc stosowane do przygotowywania miksu na przynajmniej 3 miechy przed sadzeniem nasion/klonow. Jesli to guano nietoperza to nie dawac wiecej niz 1-2 lyzki na 5 kg surowej ziemi. Jesli miks jest komercyjny, czyli z wysoka zawartoscia fosforu, to stosowac najwyzej raz w trakcie kwitnienia jako „herbatke” po zaparzeniu albo przerobieniu przy pomocy bubblera.

      Polubienie

  2. Czy stosując miksy tych nawozów razem. Np. węgiel, skała wulkaniczna i powiedzmy obornik z gnojowicą czy mikoryzą jesteśmy w stanie użytkować daną glebę wielokrotnie?

    Polubienie

    1. Jasne, nie tylko mozesz, a nawet powinienes. Mozesz nawet zostawic stare korzenie i dac im sie rozlozyc w tej samej glebie. Na twoim miejscu w drugim cyklu w ogole nie dodawalbym niczego i porownalbym efekty. Teoretycznie powinno byc jeszcze lepiej, bo w pierwszym cyklu rosliny skonsumuja nadmiar skladnikow odzywczych, dzieki czemu bedziesz mial znacznie bardziej zbalansowane podloze. Ja w ogole doradzam stosowanie logiki mniej to wiecej w uprawie organicznej, bo wiem z doswiadczenia ze dziala idealnie!

      Polubienie

  3. Cześć ,Wam wszystkim !!

    Ten sezon zapowiada się śliczny w Holandii i postanowiłem spróbować wychodować piękną roślinę. Jestcto mój PIERWSZY RAZ. Namoczyłem dopiero nasionka \już pękają i kiełkują.

    I TERAZ moje pytania – jak przygotować glebę do doniczki?? Uprawa in door.

    Polubienie

  4. Jesli jako podstawe masz surowa ziemie (a taka jest najlepsza) lub surowy torf (bo na tym sa zbudowane w wiekszosci miksy komercyjne), to powinienes dorzucic biohumusu 20-30%, a potem to uzupelnic dodatkowo zrodlem wapnia/magnezu/zelaza/siarki i innych mikroelementow, ktorym moga byc bardzo rozne dodatki zaleznie od tego, co masz pod reka lub na co masz kase.

    Polubienie

  5. Cześć potrzebna mi pomoc w proporcjach mojego mix-u glebowego.
    Planuje zrobić działkę o wymiarach 2 na 3m i 35 cm głębokości (na 12 krzaków).
    Zamierzam jakoś 15 marca przekopać ziemie, jest ona przenoszona z pola(przypomina czarnoziem) i dodać obornika bydlęcego(tu dam sobie rade bo dawkowanie jest napisane na opakowaniu) i ile dać węgla drzewnego na 1m2 i czy razem z obornikiem można go stosować i czy da rade odkwasić glebę i czy darade zastąpić dolomit/perlit. Zaszczepię jeszcze mikoryzę. Na weg biohumus i kwitnienie sproszkowane skórki bananów ,,Typowe NPK: 0-3-42,, rozumiem ze to jest na gram proszku i jeszcze ile dawkować tych gramów na roślinę.
    Mój pierwszy sezon proszę o pomoc.

    P.S. wymądrzam do Holandii niedługo sadzić więc muszę dostać szypo odp ze móc się przygotować.

    Polubienie

    1. 2 x 3 na 12 roslin? Bardzo malo miejsca!

      Ale ok, automaty maja przecietnie 3-miesieczny cykl, wiec nie przesadzalbym z nawaozami, szczegolnie ze indeks sloneczny w Holandii jest raczej niski, czyli roslina duzo nie wyprodukuje (a im wiecej slonca, tym wiecej nawozow sie stosuje). Jesli gleba jest zyzna, to obornik i wegiel drzewny ci w zupelnosci wystarczy (obornik w malych dawkach, max 0,5 kg na m2, a wegiel drzewny max 100 g na m2). Skorke od bananow dodawalbym tylko w przypadku, gdybys mial za niski poziom potasu (co sie rzadko zdarza). Swoja droga te wartosci sa podane w procentach. Nie wiem jak z zakwaszeniem gleby, to musialbys sprawdzic robiac test na PH, ale nie odkwaszalbym bez potrzeby, zadbalbym za to o ladunek wapnia (ktorego brakuje w wiekszosci gleb). Zaszczepienie grzybami mikoryzowymi jest dobrym pomyslem.

      Polubienie

  6. Super poradnik do uzyskania takich odrzywek jakie stosowaly nasze babcie i prababcie nie trzeba walic drogiej chemi w rosline tylko naturalne skladniki i dzialaja lepiej niz te chemiczne renomowanych firm zreszta po co uzywac chemii do rosliny super ze powstaja takie poradniki wszystko co potrzeba to chwilke pracy pare dni cierpliwosci i mieszajac mozna zrobic wspaniale odrzywki do wszystkich roslin ktore puzniej nam za to podziekuja . Pozdrawiam growerow

    Polubienie

    1. Wszystko mozna dostosowac do wladnych potrzeb uzywajac powyzszej listy. Podstawa to znac wlasny miks glebowy czy glebe i nie dodawac wszystkiego jak popadnie, ale jedynie w takich ilosciach, jakie faktycznie sa roslinom potrzebne… a ze to lepsze od chemii to wie kazdy, kto sie przestawil na uprawe organiczna!

      Polubienie

  7. mieszanka gleby perlit gdzie dosype suszoną skorupke z jajek wystarczy czy dodać do tego kurze głano z domowej hodowli ma mniej więcej rok.Potem jak wsadze ziarno do gleby z sklepu do momentu urośnięcia żeby moga iść na outdoor ,I wtedy podlewac wodą i co drugie podlewanie biio humus oczywiście na początku minimlna dawka potem rośnie do tego raz na miesiąc pokrzywa i mix minimalnej dawki suszonej skórki z banana i skorupki jajka wystarczy ?

    Polubienie

      1. a co polecasz bo zamierzam iśc w eco chodowle chodzi mi o cały mix a i mam pytanie jeszcze jedno Bat guano tydzień przed wysadzeniem plantów z perlitem skorupkami

        Polubienie

      2. Jak chcesz mieszac ziemie od podstaw, to musisz wiedziec dokladnie co w niej masz. Na tej podstawie ustalasz ile dodajesz tego czy tamtego. Generalnie zasada jest taka, ze outdoor sie ziemie przygotowuje 6-8 tygodni wczesniej, zeby wszystkie dodatki sie ladnie rozlozyly.

        Polubienie

      3. (link usuniety, niezgodny z regulaminem)

        Czy ten mix (gleba) może posłużyć jako baza do super ziemi?

        Polubienie

Dodaj komentarz

Ta witryna wykorzystuje usługę Akismet aby zredukować ilość spamu. Dowiedz się w jaki sposób dane w twoich komentarzach są przetwarzane.