Fragment średniowiecznego instrumentu strunowego – najprawdopodobniej rebeka – odkryli archeolodzy na Ostrowie Lednickim w jednej z siedzib pierwszych polskich władców. Podobnych muzycznych zabytków z terenów Polski znanych jest zaledwie dziesięć.
To pierwszy fragment średniowiecznego instrumentu strunowego odkryty do tej pory na Ostrowie Lednickim. Tego typu zabytki są prawdziwą rzadkością. W czasie wykopalisk w obrębie osad z tego okresu zdecydowanie częściej odkrywane są proste, kościane piszczałki – powiedział PAP Jacek Wrzesiński z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, autor publikacji w Studiach Lednickich, w której przedstawił interpretację średniowiecznego przedmiotu.
Odkryty fragment przywodzi na myśl połowę serca. Wrzesiński uważa, że jest to najprawdopodobniej część rebeka. Badacze twierdzą, że od niego wywodzi się mandola. Rebek był bardzo niewielkim instrumentem – długość tego z Ostrowa Lednickiego mogła nie przekraczać 30 cm. Grajek trzymał go na kolanie lub na ramieniu, a do pocierania strun stosował smyczek z końskiego włosia. Struny były wykonane z jelit zwierzęcych.
Naukowcy nie są pewni, kiedy tego typu instrumenty trafiły na Słowiańszczyznę. Kilku z nich wskazuje, że pochodzą z Bliskiego Wschodu, skąd do Europy trafiły za pośrednictwem Arabów. Rebek mógł być używany zarówno do obrzędów religijnych, jak i do zwykłej zabawy.
Świetność instrumentu przypada na okres pomiędzy X a XIV w. Z analiz naukowców wynika, że rebek z Ostrowa Lednickiego powstał w drugiej lub trzeciej ćwierci XI w. i wykonano go z drewna bukowego.
Znaleziska dokonano w czasie wykopalisk prowadzonych dziesięć lat temu, ale przez długi czas badacze uważali, że mają do czynienia z narzędziem stosowanym w gospodarstwie domowym. Po dokładniejszej analizie i poszukiwaniach podobnych przedmiotów okazało się jednak, że jest to główka strunowa, czyli miejsce, gdzie zamontowane były kołki strunowe.
Zabytek znaleziono w miejscu, które archeolodzy określają jako śmietnisko, tuż przy jednym z mostów na wyspie. Trafiały tam liczne drewniane przedmioty noszące ślady zużycia.
Naukowcy we współpracy z rzemieślnikiem wykonali rekonstrukcję instrumentu. Jest ona teraz wykorzystywana w czasie imprez, organizowanych przez muzeum na terenie Ostrowa Lednickiego.
Położona w Wielkopolsce wyspa Ostrów Lednicki pełniła od drugiej połowy X wieku funkcję jednej z głównych siedzib władzy państwa wczesnopiastowskiego (obok Gniezna i Giecza). Na terenie grodu, wybudowanego około 985-990 r., znajdował się zespół pałacowo-sakralny, łącznie z kamiennym palatium, do którego przylegała kaplica. Tuż obok położony był kościół grodowy i osada.
Szymon Zdziebłowski
Źródło: Nauka w Polsce
magivanga.com 